Eggnog

Ledwie przeminie Halloween, a w sklepach pojawia się eggnog - napój z żółtek, mleka i śmietany, doprawiony cukrem i gałką muszkatołową. Dodawany jest do kawy, wzmacniany alkoholem typu whiskey, bourbon czy rum lub po prostu pity bez żadnych dodatków. Eggnog jest - rzec by można - stary jak świat. Jego historia jest długa, bo zaczyna się od brytyjskiego napoju posset pitego w czasach średniowiecza. Posset był mieszanką ciepłego mleka, przypraw korzennych i alkoholu - piwa lub wina. Uważany był za remedium na przeziębienia.  Ale już w XIII w. mnisi wzbogacili go jajkami i figami, zaś w przepisie z XVII w. pojawiają się i żółtka, i białka, i wino, i cynamon, i gałka muszkatołowa, i śmietana, i cukier. Od tego czasu kolejne przepisy i wersje ewoluują. Dzisiaj już raczej nie dodaje się 18 żółtek i 8 białek na niecały litr wina, ale napój ten niewątpliwie nadal jest sycący i kaloryczny. 

Przez wiele lat eggnog uchodził za napój wyższych sfer -  ze względu na jajka, na sherry, brandy czy maderę do niego dodawano. Z czasem jednak alkohole te zostały wyparte przez mniej wykwintne whiskey, bourbon i rum, a eggnog, wraz z podbojem Ameryk trafił i na zachodnią półkulę. 

Eggnog, w wersji wzmocnionej, obok grzańca kojarzy mi się z Berlinem, gdzie spróbowałam go na jednym z licznych świątecznych bazarów. Był gorący i mocny. Nie umiałam stwierdzić jaki był w nim alkohol - zapewne piwo, bo taka wersja jest w Niemczech najbardziej popularna. 

Kutia

Kutia wchodzi w skład tradycyjnej wigilii wschodniosłowiańskiej, kresowej - znana jest na Litwie, Białorusi (także w wersji z pęczaku), Ukrainie i w Rosji. Jest przede wszystkim słodkim deserem na bazie ziaren parzonej pszenicy, maku, miodu i bakalii. Ponoć bywa też i serwowana w wersji wytrawnej. I choć mam w rodzinie naleciałości z kresów, nigdy nie była serwowana w naszym domu w czasie Wigilii. Dopiero przez moją przyjaciółkę spróbowałam kutię - zrobioną przez nią. Ale potem i sama zrobiłam kutię. Niesłusznie - moim zdaniem - jest ona uważana za pracochłonne danie. Tak, zabiera to trochę czasu by ją przygotować, ale nie jest to czas spędzony na staniu przy kuchni, mieszaniu, doprawianiu czy też wykonywaniu innych czynności. Jest to czas namaczania ziarenek, gotowania ich czy też gotowania maku. Ci co narzekają, powinni pomyśleć o tym, że kiedyś przygotowywanie kutii zaczynano od łuskania pszenicy!

Kutię spokojnie można doprawić masą makową przygotowaną na makowce lub nawet gotową masą z puszki. Ja akurat puszkowej masy nie używam, ale z pewnością jest to pewien sposób na skrócenie czasu przygotowywania. W kutii na pewno liczy się słodkość, która powstaje od miodu, a także dodatki - -orzechy, migdały, suszone owoce. Wszak to dawne danie, które było deserem. 

Elisenlebkuchen

Zasadniczo są to pierniczki bożonarodzeniowe, bez których ciężko sobie wyobrazić święta w niemieckiej tradycji. Od XIV w, kiedy norymberscy mnisi po raz pierwszy zaczęli wypiekać te aromatyczne pierniczki z charakterystycznym opłatkiem na spodzie, nieodmiennie kojarzą się one ze zbliżającymi świętami. Dzisiaj, można je kupić nie tylko w Norymberdze, mieście ich pochodzenia, ale i w najróżniejszych zakątkach świata. Elisenlebkuchen to wersja luksusowa tego wypieku, wyróżniająca się tym, że nie ma w niej mąki zbożowej. Do ich przygotowania używana jest wyłącznie mączka migdałowa i z orzechów laskowych. Podobnie jak oryginalne Lebkuchen, wypiekane są na opłatkowych spodach i podobnie można w nich wyczuć dużą ilość kandyzowanej skórki pomarańczowej i cytrynowej. Obecnie, norymberskie Lebkuchen, jak i Elisenlebkuchen chronione są jako przysmaki regionalne i tylko te wypiekane w Norymberdze mogą używać nazwy "norymberskie".

Christmas stollen

Niemiecki stollen uwielbiałam od pierwszego razu. Przypomina mi bardzo ciasto świąteczne, jakie dostawaliśmy w czasach kryzysu od pani Egger ze Szwajcarii. Tamto ciasto umilało szare święta w Polsce lat osiemdziesiątych. Kim była pani Egger? Szwajcarką, która nie znając nas, przysłała w 1982 roku paczkę z żywnością dla Babci Ireny. Babcia poprosiła mamę, by napisała do p. Egger podziękowanie i poprosiła, by więcej tego nie robiła. Pani Egger mało się tym przejęła - najpewniej siła mediów zachodnich pokazujących co działo się w Polsce była na tyle silna, że do końca lat osiemdziesiątych przysyłała do nas paczki. Jedne z jedzeniem, środkami czystości i higieny, inne z ubraniami wszelkich rozmiarów od niemowlaka po koszykarza, którymi się dzieliliśmy z innymi. Przed Bożym Narodzeniem zawsze przychodziła bajecznie słodka od łakoci paczka świąteczna, a w niej ciasto z niewyobrażalną wręcz ilością bakalii. Przepyszne. Początkowo nikt się na nim nie poznał oprócz mnie i miałam je całe dla siebie. Niestety, potem i inni je docenili, i nie było już tak słodko. 😉 

Marcepan

Kiedyś marcepan wydawał mi się czymś niesłychanie eleganckim. W dzieciństwie słyszałam o bardzo smacznych czekoladkach z marcepanem; czytałam też w książkach o marcepanie. Nie umiałam sobie wyobrazić jak coś tak strasznie pysznego może smakować. I nadszedł taki dzień, gdy spróbowałam marcepanu i ... wcale się nim nie zachwyciłam. Przede wszystkim był za słodki. I gdzież mu było do tych pralinek z nadzieniem malinowym. Zdanie zmieniłam po latach, gdy spróbowałam tortu Princess - z marcepanowym wykończeniem. Z czasem marcepan na stałe zagościł w mojej kuchni, gdyż zaczęłam wykorzystywać go do pieczenia różnych ciast czy dekoracji. Przez lata kupowałam go w szwedzkim sklepie z meblami 😉. Pojawiał się tam przed świętami - bajecznie tani. Jednak rok 2020 to rok robienia rzeczy, których nigdy wcześniej się nie robiło. Wymusiła to pandemia i ograniczenia w wychodzeniu z domu. Tak więc zrobiłam marcepan i wyszedł idealnie. Zaraz zostanie wykorzystany do pieczenia świątecznej niemieckiej strucli. 

Marcepan najlepiej przygotować z gotowej mączki migdałowej - jest sucha i gotowa do użycia. Jeśli będziemy robić z migdałów, najpierw musimy je obrać, a to oznacza namoczyć we wrzątku. Takie namoczone migdały trzeba przed mieleniem wysuszyć. W niektórych przepisach - a jest ich całe multum na Internecie - możemy zobaczyć wodę różaną. Ja jej nie miałam. Myślę, że nie wpływa ona na jakość marcepanu na tyle znacząco, by jej specjalnie szukać. 

Kandyzowana skórka cytrynowa

Tak jak skórka pomarańczowa, tak i kandyzowana skórka cytrynowa to po prostu musik w każdej kuchni! Przydaje się i na dodanie do ciast, i do dekorowania. Makowce, pierniczki, strucle czy baby drożdżowe po prostu są nie kompletne, jeśli nie ma w nich skórki. 

Skórkę robię w różny sposób - podobnie jak w przypadku skórki pomarańczowej. Czasem od razu tnę na małe kawałeczki, a innym razem smażę ćwiartki skórek. Jak by jednak nie robić, to zawsze jest to doskonałe dopełnienie wypieków. Syrop w jakim skórki przechowuję można wykorzystać do słodzenia ciasta - nada mu naturalnie cytrynowego smaku. 

Wegański piernik

Tak szalonego piernika nigdy nie robiłam i nie jadłam. Natknęłam się na niego bardzo przypadkowo, a przeczytawszy entuzjastyczne komentarze, postanowiłam spróbować. I nie zawiodłam się, bo okazał się rewelacyjnyn pod każdym względem. Super prosty w wykonaniu, a przede wszystkim smaczny. Moja wersja nie jest wegańska, bo do polania użyłam ganache, ale można spokojnie zamienić produkty na takie, żeby był w pełni wegański. Można też pominąć polewę - w końcu nie wszyscy lubią piernik z polewą czekoladową. Ale nie powinno się pomijać przełożenia powidłem śliwkowym. Nawet moje dzieci, które jakimś cudem nie lubią powideł, twierdzą że to powidło w tym przypadku jest potrzebne i dodaje smaku. W tym pierniku najzabawniejsze jest gdy zjadacze usiłują wymyśleć z czegóż to jest on zrobiony. I nikomu nie przyjdzie do głowy to, że do piernika można dodać pomidory. W krótkim czasie niejednego zjadacza zaskoczyłam tą wiadomością. Piernik najlepiej upiec wieczorem; jest tak dobry, że inaczej możemy mieć problem z odgonieniem domowników od niego, nawet  zanim jeszcze zastygnie na nim ganache. 😉
Ciekawa jest historia tego ciasta. Przepis na nie pojawił się mniej więcej w późnych latach dwudziestych lub wczesnych trzydziestych  XX w. jako przepis na ciasto z przyprawami korzennymi z dodatkiem zupy pomidorowej firmy Campbell. Ukazał się w niedatowanej książce kucharskiej stąd dokładnie nie wiadomo kiedy się ukazał. W październiku 1940 pojawił się pierwszy formalnie zarejestrowany przepis pod nazwą Steamed Fruit & Nut Pudding, by już we wrześniu 1942 r. zostać zmodyfikowanym i przetworzonym na Halloween Spice Cake. Co jakiś czas przepis był zmieniany, by ostatecznie w 1966 r. w próbie numer 38 osiągnięto sukces stworzenia perfekcyjnej receptury. Tu nie mogę puścić oka, bo i rok 1966, i numer 38 mają w moim życiu szczególne znacznie, więc może to jakiś znak i nie przypadek, że natrafiłam na to ciasto? 😉 A tak na serio, to nie trafiłam na przepis w 38. odsłonie, tylko tej dalszej - zweganizowanej, która mnie zaintrygowała. No a dalej to już było pieczenie jednego za drugim piernika. 

Sałatka z pieczonych udek kurczaka, selera i orzechów

Ta sałatka jest naprawdę świetna. Dość szybka w przygotowaniu i sycąca. Rzec by można idealna na lunch. Można ją jeść z chlebem, a można i w postaci zawijanych kanapek (wraps). Pierwszy raz użyłam kokosowe, ale przyznam, że nie zachwyciły mnie. Można spokojnie użyć innych. No a przede wszystkim można użyć zwykłego chleba na dopełnienie lunchu. Ta sałatka ze świeżo upieczonym chlebem nie ma szans stać zbyt długo. 

Choć zwykle kupuję udka kurczaka bez skóry, to w tym wypadku, należy jednak użyć takich ze skórą. W czasie pieczenia w wysokiej temperaturze chroni ona mięso i sprawia, że pozostaje ono soczyste i pełne smaku. Rzec by można idealne. A same skórki? Można schrupać - po takim pieczeniu, nie ma na nich grama tłuszczu.